Προγεννητικός μοριακός καρυότυπος υψηλής ανάλυσης με τη μέθοδο arrayCGH (α’ επιπέδου)

Η μέθοδος, που ονομάζεται και συγκριτικός γενωμικός υβριδισμός σε μικροσυστοιχίες (arrayCGH – aCGH), επιτρέπει την μικρο-ανάλυση του ανθρώπινου γονιδιώματος σε 10-100 φορές μεγαλύτερη λεπτομέρεια σε σχέση με τον κλασσικό καρυότυπο. O μοριακός καρυότυπος έχει επιφέρει επαναστατικές αλλαγές στην κλινική κυτταρογενετική και σήμερα αποτελεί τη μέθοδο αναφοράς για τη διάγνωση πολλών γενετικών νοσημάτων (νοητική υστέρηση, αναπτυξιακή καθυστέρηση, συγγενείς δυσπλασίες, κ.λπ.) που συνδέονται με ποσοτικές χρωμοσωματικές ανωμαλίες, δηλαδή ελλείψεις και διπλασιασμούς (Copy Number Variations – CNV’s), όχι μόνο στη μεταγεννητική διάγνωση, αλλά και στον προγεννητικό χρωμοσωματικό έλεγχο.

Αποκαλύπτει χρωμοσωματικές ανωμαλίες που καταρχήν θα έβρισκε ο κλασσικός καρυότυπος (π.χ. τρισωμία 21, κ.α.), αλλά και πάμπολλες άλλες υπο-μικροσκοπικές ανωμαλίες, που αφορούν μικρές περιοχές χρωμοσωμάτων που λείπουν (ελλείψεις) ή που έχουν διπλασιαστεί (διπλασιασμοί) και που δεν αποκαλύπτονται με τον κλασσικό καρυότυπο.

Να υπενθυμίσουμε ότι ο μοριακός καρυότυπος δεν είναι σε θέση να ανιχνεύσει ισοζυγισμένες χρωμοσωματικές αναδιατάξεις (π.χ. ισοζυγισμένες μετατοπίσεις, αναστροφές), τριπλοειδία, χρωμοσωματικούς μωσαϊκισμούς σε ποσοστό <15-20%, καθώς και μεταλλάξεις γονιδίων που αποτελούν και την πιο συχνή αιτία χιλιάδων γενετικών νοσημάτων, όπως η μεσογειακή αναιμία, η ινοκυστική νόσο, κ.α..

Ο μοριακός καρυότυπος δεν είναι σε θέση να ανιχνεύσει μεταλλάξεις γονιδίων, που αποτελούν την βασική και πιο συχνή αιτία γενετικών νοσημάτων

Στο βαθμό που η εξέταση αυτή ανιχνεύει σύνδρομα και άλλες γενετικές ανωμαλίες που εμφανίζονται ξαφνικά σε μια κατά τ’ άλλα φυσιολογική κύηση και χωρίς συνήθως να υπάρχει προηγούμενο ιστορικό ή υπερηχογραφικά ευρήματα, η εφαρμογή της μπορεί να γίνει σε όλα τα δείγματα που απαιτούν προγεννητικό χρωμοσωματικό έλεγχο.

Οι ανωμαλίες που αποκαλύπτει ο προγεννητικός μοριακός καρυότυπος σχετίζονται με εκατοντάδες γνωστά γενετικά νοσήματα και σύνδρομα, που εκδηλώνονται με διάφορες ανωμαλίες διάπλασης ή/και διανοητική/ψυχοκινητική καθυστέρηση και που θα είχαν παραμείνει αδιάγνωστα με τον κλασσικό καρυότυπο.

Για τους παραπάνω λόγους, η εξέταση σήμερα αντικαθιστά διεθνώς τον κλασσικό καρυότυπο, αφού αποδεδειγμένα είναι σε θέση να διαγνώσει όλες τις παθολογικές χρωμοσωματικές ανωμαλίες, αλλά και τους χρωμοσωματικούς μωσαϊκισμούς. Σε επιλεγμένα περιστατικά κι όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο, η εξέταση συμπληρώνεται και με κλασσικό καρυότυπο.

Σήμερα, το ποσοστό παθολογικών εμβρύων που αποκαλύπτεται με την εξέταση αυτή είναι περίπου 3% (~ 1 στα 30) των περιστατικών που εξετάζονται (υπερδιπλάσια σε σχέση με τον κλασσικό καρυότυπο). Επιπλέον, η εφαρμογή της εξέτασης δεν απαιτεί τη χρονοβόρα καλλιέργεια του αμνιακού υγρού ή του δείγματος τροφοβλάστης (CVS), με συνέπεια ο έλεγχος να ολοκληρώνεται σε 6-8 ημέρες.

To αναλυτικό επίπεδο του προγεννητικού μοριακού καρυοτύπου, έτσι όπως εφαρμόζεται σήμερα από την InterGenetics, μετά από εκτενέστατη εμπειρία πολλών χιλιάδων περιστατικών και λαμβάνοντας υπόψη διεθνείς συστάσεις, στηρίζεται σήμερα στην δοκιμασμένη πλατφόρμα ανάλυσης microarrays 2x105K και αξιολογούνται:

  • Ελλείψεις/ διπλασιασμοί μεγέθους ≥100Kb σε περίπου 800 στοχευμένες χρωμοσωματικές περιοχές με γνωστή κλινική σημασία(βλέπε ενδεικτικό Πίνακα)

 

  • Ελλείψεις/ διπλασιασμοί μεγέθους ≥350-500Kb σε άλλες περιοχές κατά μήκος όλων των χρωμοσωμάτων (backbone). Πιο συγκεκριμένα, ελλείψεις ≤350 Kb και διπλασιασμοί ≤500 Kb στις περιοχές αυτές δεν αξιολογούνται και δεν αναφέρονται.

Το τελικό αναλυτικό επίπεδο είναι δυνατό να διαφέρει (υπάρχει σχετική αναφορά στη τελική έκθεση αποτελεσμάτων), ανάλογα με τεχνικές παραμέτρους που σχετίζονται με την ποσότητα ή/και την ποιότητα του δείγματος.

Να σημειωθεί ότι στη τελική έκθεση αποτελεσμάτων αναφέρονται ΜΟΝΟ τα ευρήματα που εκτιμούμε ότι έχουν κλινική σημασία, ενώ καταβάλλεται κάθε προσπάθεια να μην αναφέρονται ευρήματα αγνώστου κλινικής σημασίας, που συχνά προκαλούν άσκοπη αναστάτωση μέσα στη κύηση. Επιπλέον, μια σειρά από μικροελλειπτικά/ μικροδιπλασιαστικά σύνδρομα παρουσιάζουν μεταβλητή διεισδυτικότητα και εκφραστικότητα, πράγμα που σημαίνει ότι ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΝΑ ΠΑΣΧΟΥΝ όλα τα άτομα με τη μικροέλλειψη ή το μικροδιπλασιασμό ή τα κλινικά συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν σημαντικά.

Σε γενικές γραμμές, η τελική έκθεση αποτελεσμάτων θα περιλαμβάνει μικροελλείψεις/μικροδιπλασιασμούς και άλλες χρωμοσωματικές ανισοζυγίες με γνωστή σήμερα κλινική σημασία. Η αξιολόγηση κι αναφορά άλλων ελλείψεων/διπλασιασμών θα καθορίζεται αναλόγως, μετά από ειδική εσωτερική κλινική αξιολόγηση. Σε επιλεγμένα περιστατικά κι ανάλογα με το είδος του ευρήματος, μπορεί να απαιτείται ο έλεγχος των γονέων πριν από την τελική αξιολόγηση.

(βλέπε πρόσφατη επιστημονική δημοσίευσή μας).

Επιλογή: Με επιπλέον ανίχνευση νευρογενετικών νοσημάτων

Από το 2013 και σε διεθνή πρωτοπορία, η InterGenetics σε όλες τις εξετάσεις του προγεννητικού χρωμοσωματικού ελέγχου, τόσο του κλασσικού, όσο και του προγεννητικού μοριακού καρυοτύπου (σε κύτταρα αμνιακού υγρού ή χοριονικών λαχνών), έχει προσθέσει ένα ειδικό πακέτο ελέγχου-screening νευρογενετικών νοσημάτων, που περιλαμβάνει τη διάγνωση για πάσχοντα έμβρυα από:

  • το σύνδρομο εύθραυστου Χ (FRAXA), μόνο για άρρενα έμβρυα, καθώς και
  • της νωτιαίας μυϊκής ατροφίας (Spinal Muscular Atrophy-SMA), σε άρρενα και θήλεα έμβρυα

Με την επιλογή αυτή, αποκαλύπτονται προγεννητικά (κι έχουν ήδη αποκαλυφθεί) πάσχοντα έμβρυα, που στη γέννηση θα οδηγούσαν στην εκδήλωση ενός ιδιαίτερα σοβαρού γενετικού νοσήματος στο παιδί.

Να σημειωθεί ότι σήμερα, η εφαρμογή του προγεννητικού μοριακού καρυοτύπου αντικαθιστά πλέον κι έχει διαδεχθεί στην πράξη τον Διευρυμένο προγεννητικό έλεγχο – EPP, αφού προσφέρει πολλαπλάσια πλεονεκτήματα.

Παρακαλούμε πατήστε εδώ (Γενικές Πληροφορίες για τις εξετάσεις) για γενικές οδηγίες και το παραπεμπτικό